Na Warszawskich Powązkach jest pochowanych ponad 50 polskich kompozytorów. Znajdują się tu groby takich sław jak Stanisław Moniuszko czy Witold Lutosławski. Można tu również odwiedzić mogiły nauczycieli oraz rodziców Fryderyka Chopina. Ci polscy artyści wybitne zdolności kompozytorskie przejawiali już we wczesnym dzieciństwie, a swoje pierwsze utwory zaczynali tworzyć w wieku zaledwie kilku lat. Kształcili swój talent podróżując po Europie i pobierając lekcje od doskonałych nauczycieli w znanych na całym świecie szkołach muzycznych. Komponowali i dawali koncerty w największych stolicach europejskich, a także w Stanach Zjednoczonych, rozsławiając swoje znakomite dzieła.
O cmentarzu Powązkowskim napisano niemało, Fryderyk Chopin doczekał się niezliczonych opracowań i monografii. Jednak niewiele osób wie, że tę najstarszą i najważniejszą warszawską nekropolię z jednym z najwybitniejszych polskich kompozytorów łączy bardzo wiele.
Dzieciństwo i młodość Chopina są przede wszystkim związane z Warszawą. Urodził się w 1810 roku w Żelazowej Woli, w majątku hrabiostwa Skarbków, ale jeszcze w tym samym roku wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy, gdzie jego ojciec Mikołaj otrzymał posadę nauczyciela języka francuskiego w Liceum Warszawskim. Pierwsze lekcje fortepianu Fryderyk zaczął pobierać w wieku 6 lat, wraz z siostrą Ludwiką, u Wojciecha Żywnego, przyjaciela swojego ojca. - podkreśla współtwórca projektu iPowązki, Piotr Maślankiewicz.
Jako "cudowne dziecko" grywał w najznamienitszych domach szlachty i arystokracji ówczesnej stolicy: u Czartoryskich, Sapiehów, Czetwertyńskich, Radziwiłłów i innych. Nad jego późniejszą edukacją w Liceum Warszawskim pieczę sprawowały tak istotne postaci dla nauki i kultury polskiej jak m.in.: Kajetan Garbiński, Fryderyk Karol Hauke, Wacław Aleksander Maciejowski czy Jan Stefani. W trakcie nauki w Szkole Głównej Muzyki (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina), założonej przez Wojciecha Bogusławskiego, Chopin uczył się pod okiem Józefa Elsnera. Tamże, lekcje kompozycji pobierali również jego przyjaciele: słynny kompozytor, dyrygent i pianista Tomasz Nidecki oraz uważany, obok Stanisława Moniuszki, za najwybitniejszego kompozytora polskiego XIX wieku po Chopinie, Ignacy Feliks Dobrzyński.
W trakcie całej swojej twórczej pracy Fryderyk Chopin utrzymywał się udzielając lekcji gry na fortepianie, m.in. legendarnej Marii Kalergis i Janowi Dekertowi, synowi prezydenta Warszawy. Jego geniusz zainspirował wielu wybitnych pedagogów, pisarzy i wirtuozów fortepianu, min: Witolda Małcużyńskiego, Zbigniewa Drzewieckiego, Stefanię Niekraszową, Jerzego Żurawlewa, Jerzego Waldorffa, Kazimierza Wierzyńskiego.
"Jam zawsze jedną nogą u was" mówił Chopin w Paryżu, manifestując swoje przywiązanie do Ojczyzny. W Warszawie na Powązkach ostatni spoczynek znalazła większość bliskich Chopina, rodzice, trzy siostry, i rodzice chrzestni. Z przekazów wynika, że i on chciał być pochowany na Powązkach, ale zawczasu już miał obawy, że ze względów politycznych jego pragnienie się nie ziści.
W naszym narodowym Panteonie, na warszawskich Powązkach, spoczęły niemal wszystkie najważniejsze osoby w biografii Chopina. XIX-wieczna Warszawa to miasto Chopina, a Powązki to jedyne dziś miejsce gdzie przetrwała pamięć tamtych czasów. – dodaje Piotr Maślankiewicz.
Fryderyk Chopin nie jest jedynym kompozytorem, którego los związał ze Starymi Powązkami. Znajduje się tu również grób Stanisława Moniuszki. Urodzonemu w 1819 roku, wybitnemu polskiemu artyście zawdzięczamy operę narodową, która jest połączeniem elementów opery włoskiej, francuskiej i niemieckiej z rodzimymi melodiami i rytmami polskich tańców. Moniuszko mówił o sobie: Ja nic nowego nie tworzę; wędruję po polskich ziemiach, jestem natchniony duchem polskich pieśni ludowych i z nich mimo woli przelewam natchnienie do wszystkich moich dzieł.
Podobnie jak Fryderykowi Chopinowi, pierwszych lekcji gry na fortepianie udzielała mu matka, Elżbieta. Później edukację muzyczną zdobywał podróżując do Mińska, Berlina i Wilna. Koncertował również w Pradze, Paryżu i Niemczech. Do jego najsłynniejszych utworów należą opery „Straszny dwór” oraz „Halka”. Jego muzyka została doceniona przez polskie społeczeństwo i obecnie uważa się ją za powszechny wzór muzyki słowiańskiej. Pamiątki po kompozytorze przechowywane są w Warszawskim Towarzystwie Muzycznym im. Stanisława Moniuszki. Moniuszko został pochowany na Warszawskich Starych Powązkach.
Kolejnym, należącym do grona najwybitniejszych polskich kompozytorów wszechczasów, był Witold Lutosławski. Podobnie jak jego poprzednicy, swoją przygodę z muzyką zaczął w wieku kilku lat. Pierwszy utwór – Preludium na fortepian, napisał mając dziewięć lat. Po zdaniu matury wybrał studia matematyczne, które przerwał po roku z powodu zbyt wielu zajęć w konserwatorium. W kampanii wrześniowej walczył jako żołnierz, na stanowisku radiotelegrafisty.
W latach 50. zajął się komponowaniem piosenek masowych i tanecznych pod pseudonimem „Derwid”. Utwory przez niego skomponowane wykonywali słynni polscy wokaliści, tacy jak: Mieczysław Fogg, Kalina Jędrusik, Sława Przybylska, Irena Santor i Violetta Villas. W późniejszych latach komponował utwory pedagogiczne fortepianowe oraz piosenki dla dzieci. Podobnie jak Chopin czy Moniuszko, był zwolennikiem polskiego folkloru, do którego w oryginalny sposób nawiązywały jego dzieła. Jednak do jego najważniejszych kompozycji należały utwory orkiestrowe, dzięki którym został uznany za najwybitniejszego symfonika w dziejach polskiej muzyki. Lutosławski, oprócz komponowania, był również dyrygentem.
Polski kompozytor zmarł w 1994, a 2012 rok, w uznaniu jego dorobku i dziedzictwa narodowego oraz światowego, został nazwany rokiem Witolda Lutosławskiego. Święto jednego z najsłynniejszych polskich twórców muzyki było celebrowane na całym świecie. Odbyły się serie koncertów, festiwali oraz konkursów związanych z twórczością kompozytora i nazywanych jego imieniem.
To właśnie Lutosławskiemu przypisuje się zasługę wyniesienia muzyki polskiej do najwyższej rangi światowej. Jego dzieła uważane są za jedne z najsłynniejszych i od ponad sześćdziesięciu lat można je usłyszeć na wszystkich scenach międzynarodowych.
Twórczość polskich artystów doceniana jest na całym świecie. Pamięć o nich podtrzymują instytuty, muzea, a także pasjonac, dla których i dzięki którym rozgrywane są koncerty, festiwale oraz konkursy poświęcone twórczości wielkich, polskich kompozytorów. Te wszystkie wydarzenia i miejsca świadczą o nieocenionej randze dorobku, jaki pozostawili po sobie.
/tekst: iPowązki/