A jednak... Podczas II wojny światowej twierdza i ufortyfikowane miasto Kostrzyn stawiły potężny opór nacierającej Armii Radzieckiej. Położenie miasta na szlaku do Berlina spowodowało, że w styczniu 1945 r. zamieniono je w twierdzę, która miała bronić się do końca. Wykorzystano zmodernizowane XVI-wieczne fortyfikacje, do obrony przygotowano również zabudowę Starego Miasta. Na przedpolu twierdzy znajdowało się Nowe Miasto, które także ufortyfikowano. Przygotowano trzy koncentryczne linie obrony, a na większości ulic wykopano rowy i wzniesiono barykady. Miasta bronił 10-tysięczny garnizon pod dowództwem Hansa Reinefartha. Artyleria radziecka systematycznie rujnowała zabudowę Kostrzyna, likwidując kolejne punkty oporu Niemców. 7 marca skapitulowało Nowe Miasto, a 30 marca Stare Miasto. Zabudowa Kostrzyna była w większości zniszczona, natomiast budynki Starówki legły niemal całkowicie w gruzach.
Po wojnie podjęto decyzję, by gruzy usunąć, lecz domów nie odbudowywać. Ruinę zamku, która zachowała niemal kompletne ściany, wysadzono w powietrze w 1969 r. Życie przeniosło się za Wartę, a Stare Miasto porastały coraz gęściej krzaki i chwasty. Po 1990 r. rozpoczęto oczyszczanie go z roślinności. Dzisiaj cała Starówka przedstawia niezwykły widok składa się wyłącznie z bruków, krawężników, cokołów domów oraz schodków prowadzących do nieistniejących drzwi. Pozostałości dawnej zabudowy wystają z ziemi nie wyżej niż na wysokość 1 m.
Bastiony "Król", "Brandenburgia" i "Filip", fragmenty murów kurtynowych, rawelin "August Wilhelm", bramy Berlińską i Chyżańską oraz forty wokół twierdzy można zwiedzić w czasie jedno- lub dwudniowej wycieczki rowerowej znakowanymi szlakami po stronie polskiej i niemieckiej. Trasa liczy ok. 65 km - dla wytrawnego turysty-kolarza to dystans do pokonania w jeden dzień, dla mniej wprawnych w dwa. Wycieczkę można rozpocząć przy dworcu PKP w Kostrzynie, jedynym w Polsce, w którym torowiska z peronami znajdują się na dwóch poziomach. Górny obsługuje ruch na trasie Berlin - Gorzów Wielkopolski, z dolnego odjeżdżają pociągi w kierunku Szczecina i Wrocławia. Na trasie proponowanej wycieczki można zobaczyć następujące atrakcje:
- Fort Sarbinowo
- ostróg forteczny Krześniczka
- pałac w Dąbroszynie
- Fort Żabice
- Fort Czarnów
- ostróg forteczny na Czarnowskiej Górce
- Kostrzyn
- most na Odrze
- Fort Gorgast po niemieckiej stronie.