Tartak Raphaelsohnów to właściwie ostatni relikt dzielnicy przemysłowej, która w II połowie XIX w. zaczęła rozbudowywać się w tej części Olsztyna. Został wybudowany ok. 1884 r. przez miejscowego przedsiębiorcę Louisa Raphaelsohna. Powstał w zakolu rzeki Łyny nieopodal Starego Miasta i na terenie wcześniej wykorzystywanym rolniczo. W tamtym czasie w tym rejonie działało ogólnie pięć tartaków, młyn parowy, fabryka maszyn z odlewnią żelaza, fabryka octu, fabryka chemiczna oraz gazownia miejska.
Wybór tego miejsca na tak liczne obiekty przemysłowe nie był przypadkowy. Jednym z głównych powodów było wykorzystywanie rzeki jako drogi transportu. Podobnie czyniły to tartaki, dostarczane do nich drewno spławiano w formie tratw z położonych na południe od Olsztyna wielkich lasów państwowych i komunalnych. Najpierw trafiało ono do portów drzewnych urządzonych na rzeką, a następnie już bezpośrednio na place składowe tartaków.
Tartak Raphaelsohnów pierwotnie składał się z dwukondygnacyjnego budynku fabrycznego wzniesionego w konstrukcji ryglowej z wypełnieniem z czerwonej cegły ceramicznej, natomiast od strony południowej przylegała do niego murowana w całości z cegły kotłownia i maszynownia. Górna część głównego obiektu fabrycznego pełniła funkcję hali traków, piętro dolne zawierało system usuwania trocin i transmisji napędu. Tartak posiadał dwa pionowe traki ramowe które napędzane były przez maszynę parową, natomiast kłody do przetarcia wciągane były z zewnątrz na górną kondygnację za pośrednictwem pochylni i wciągarki.
Tartak funkcjonował w obiekcie do 1929 roku, kiedy to firma braci Raphaelsohnów sprzedała nieruchomość miejskiej spółce gospodarki komunalnej i działalność produkcyjna zakończyła się. Nowy właściciel przebudował fabryczne wnętrza adaptując je na magazyny, warsztaty i pomieszczenia socjalne. Po 1945 r. dawny tartak pozostawał własnością przedsiębiorstw miejskich a w roku 1987 został całkowicie wyłączony z użytkowania. Od tego momentu rozpoczął się proces coraz większej degradacji zabudowań, pojawiły się wówczas plany a nawet działania mające na celu rozebranie tego obiektu.
Pierwszy ratunek przyszedł w 2007 r. kiedy to dzięki zaangażowaniu organizacji pozarządowych i społeczników Tartak Raphaelsohnów został wpisany do rejestru zabytków, a następnie decyzją Prezydenta Olsztyna przekazano go Miejskiemu Ośrodkowi Kultury. Od 2010 r. podpisano umowę umożliwiającą rozpoczęcie prac rewitalizacyjnych, które ostatecznie ruszyły w czerwcu roku 2012. Priorytetem prac budowlanych było przywrócenie pierwotnego wyglądu z zachowaniem i wyeksponowaniem zabytkowych elementów, odtworzenie dawnego podziału wnętrza podziału budynku głównego oraz przywrócenie oryginalnej elewacji budynku.
Swoistą ciekawostką podczas tych prac stał się komin fabryczny. W miejsce rozebranego w przeszłości, pierwszy plan zakładał ustawienie atrapy. Zaniechano tego planu i z dokonano być może po raz pierwszy w Polsce translokacji takiego komina. Wiekową i mierzącą 23 metry konstrukcję przeniesiono z dawnej cegielni w miejscowości Rozogi koło Szczytna.
Uratowany dla przyszłości piękny przykład infrastruktury technicznej otwarto dla zwiedzających 1 maja 2014 r., zabytkowy Tartak Raphaelsohnów to obecnie Centrum Techniki i Rozwoju Regionu oraz Muzeum Nowoczesności.