Nowa Wieś [niem. Neu Bartelsdorf] położona jest niespełna 19 kilometrów na południowy wschód od Olsztyna. Krzyżują sie tutaj liczne szlaki turystyczne. Wieś została założona w 1802 roku przez niemieckich ewangelików. Położona między lasami, swój rozwój zawdzięcza głównie obróbce drewna. Jak wiekszość miejscowości tego regionu, wyróżniała się podziałem ludności, zarówno pod kątem narodowości, jak również, a być może nawet przede wszystkim, występował tu podział religijny.
Manifestacja tych poglądów przejawiała się głównie poprzez budowle sakralne. Również w tym przypadku starano się o jak najszybsze wybudowanie światyni ewangelickiej, mogącej zaspokoić potrzeby religijne nie tylko Nowej Wsi, ale i okolicznych miejscowości takich jak: Łajs, Kopanki, Nowa Kaletka czy Butryny, gdzie istniał już wtedy kościół katolicki. Wcześniej planowano zbudować kościół w pobliskim Jełguniu nad jez. Jełguń (obecnie Rezerwat Przyrody Las Warmiński, pod koniec lat 80. wieś przestała istnieć). Jednak dynamiczny rozwój Nowej Wsi przypieczętował decyzję o lokalizacji.
Kościół budowano w latach 1883-1888. Jest to budowla w stylu neogotyckim, usytuowana na wzgórzu, murowana z cegły, na planie prostokąta z kaplicami i zakrystią. Dach dwuspadowy kryty dachówką, szczyt zakończony prostokątną terczynką, wieża przykryta dachem namiotowym. Jak wspomniano wcześniej, na początku była to światynia ewangelicka. Jednakże od początku lat 70-tych w związku z masowym wyjazdem rdzennej ludności do Niemiec, populacja ludności wyzwania ewangelickiego była paktycznie znikomego procentu. Wskutek tego w roku 1978 świątynia została przejęta jako kosciół katolicki, pozostając filią parafii w Butrynach.
Obecnie Nowa Wieś jak i okoliczne miejscowości, z powodu wspomnianej emigracji rodowitych mieszkańców, stały się typowymi miejscowościami turystycznymi. Z Nową Wsią zwizana jest postać Edwarda Cyfusa, znakomitego działacza regionalnego, i prawdopodobnie jedynego autora publikacji i pogadynek w gwarze warmińskiej.